خشکسالی، دروغ و بی‌تدبیری

شیوا بیان-یادداشت-حسن فروزان شیخ احمد

شَبَه ترسناک خشکسالی هنوز بر سر روستاهای شمال استان بود که هیولای سیل دستاوردهای کشاورزان را ربود، بی‌تدبیری مسئولان دستگاه‌های اجرایی در این میان مشهود است و افکار عمومی به دنبال پاسخی برای پرسش‌های خود هستند.

۱۸ و ۱۹ اردیبهشت سال ۸۵ بود که تلکس‌های خبری و خبرگزاری‌ها فاجعه سیل مغان را مخابره کردند، در فاجعه سیل ۸۵، ۱۴ نفر از هم استانی‌های عزیزمان کشته ۷۵۰۰ هکتار از اراضی زراعی در مناطق مختلف استان تخریب و خسارت‌های جبران ناپذیری به مردم استان و کشاورزان منطقه وارد شد. رحیم فرزانه مدیر کل وقت منابع طبیعی استان اردبیل در ۳۰ اردیبهشت سال ۸۵ در واکنش به سیل آن سال تاکید کرد که گارد حفاظت از جنگل‌ها و مراتع‌ در استان اردبیل تشکیل شود. او ادعا کرد که به منظور تجمیع وظایف مربوط به منابع طبیعی استان مدیریت آبخیزداری نیز بزودی به اداره کل منابع طبیعی استان منتقل و امورات مربوط به احیا و اصلاح مراتع، مهار آب‌های سطحی و سیلاب بطور متمرکز انجام خواهد شد.

او همچنین اعلام کرده بود که تا پایان برنامه چهارم توسعه کشور، تمامی اراضی منابع طبیعی استان سند‌دار و همچنین اجرای طرح‌های صیانت و حفاظت از جنگل‌ها و مراتع، مدیریت چَرا، کود پاشی و بذر پاشی مراتع، تهیه طرح‌های مرتع‌داری، نقشه‌برداری اراضی طبیعی استان، توسعه زراعت چوب، تهیه طرح‌های مطالعاتی و اجرایی مناطق جنگلی فندقلو و بلوط مشگین‌شهر اجرایی خواهند شد.

تصاویر و فیلم‌های حزن انگیز سیل اخیر مغان در بهار ۱۴۰۲ نشان داد نه تنها هیچکدام از برنامه‌های مورد اشاره فرزانه اجرایی نشده بلکه منابع طبیعی استان به حال خود رها و منابع زیرزمینی آبی استان نیز از سوی صنایع آب بر بلعیده شده و استان را دچار تنش آبی، خشکسالی و فرسایش خاک کرده است.

در چند سال گذشته کشاورزان بدلیل خشکسالی، اکثر مواقع کاسه چه کنم در دست میهمان صندوق بیمه محصولات کشاورزان و روستاییان بوده‌اند. شَبَه ترسناک خشکسالی هنوز بر سر روستاهای شمال استان بود که هیولای سیل دستاوردهای کشاورزان را ربود.

خواب غم زده دستگاه‌های اجرایی استان و مدیریت بحران و عدم نظارت دستگاه‌های بازرسی و نظارتی دوباره تراژدی مرگ هم استانی‌های عزیز را رقم زد و فوت ۴ فرزند یک خانواده غم و اندوه فراوانی را به جامعه استان تزریق کرد. سکانس هالیوودی عبور یک ماشین از روی پل در حال تخریب انجیرلو که دست به دست در صفحات مجازی بارگذاری و هم‌رسانی شد به ما نشان داد که حداقل در مدیریت بحران ضعف آشکار و در پای‌کار بودن سازمان‌های اجرایی قصور فراوان داریم.

چگونه ممکن است شاهراه بین‌المللی و کریدور شمال به جنوب استان با یک سیل از مدار حمل و نقل خارج و مسیر دسترسی شمال استان به مرکز قطع شود، افکار عمومی در این رابطه سوال دارند؛ پدافند غیرعامل استان اردبیل در سالیان گذشته چرا در خصوص این مورد پیگیری و پیشگیری لازم را نداشته است.

شوآف‌های انتخاباتی، قول‌های بی‌سرانجام مسئولان و عدم مسئولیت‌پذیری مدیران اجرایی یک باران ساده را تبدیل به بحران کرد.

مدیریت بحران فعلی استان هم با ضعفی آشکار با این اتفاق روبرو شد و مردمِ سرگردان میان سیلاب و ضعف مسئولان بیش از پیش سردرگم شدند. لزوم ورود نهادهای بازرسی و دستگاه قضایی در قصور مسئولان فعلی و گذشته لازم است، مدعی العموم بررسی کند کدام مسئول و مدیر در کدام سال به وظایف ذاتی خویش عمل نکرده است، مردم آسیب دیده از این سیل چرا باید چوب ندانم کاری مسئولان را بخورند؟ ده‌ها میلیارد تومان خسارت مالی و درگذشت ناگوار هم‌ استانی‌های عزیز ما را چگونه توجیه می‌کنند؟

فعالان رسانه‌ای و مجازی سرچشمه این سیل را بی تدبیری مدیران اجرایی دولت‌های گذشته و فعلی می‌دانند اما چه زمانی این سرچشمه خشک خواهد شد؟ استان اردبیل با تنش آبی روبروست و این تنش آبی سالها پیش آغاز شده و قطعا سالهای زیادی گریبان‌گیر مردم استان خواهد بود، وحشت بزرگ این است، اگر این بحران‌ها باعث سیل عظیم مهاجرت از استان شود با کدام سد خواهیم توانست این سیل را مهار کنیم؟

سایر استان‌ها با پتانسیل‌های بسیار کمتر از استان اردبیل در حال توسعه متوازن با حفظ محیط زیست خود هستند و ما هر روز تخت گاز به عقب برمی‌گردیم!