توقف شور شدن خاک، تقویت باردهی خاک

یاداشت-شیوابیان-امین گلی کلانپا؛ کارشناس ارشد مهندسی شیمی خاک

اهمیت و ضرورت #حفاظت ازخاک

 خاک عنصر اصلی تامین‌کننده امنیت غذایی در هر کشوری است. از این رو اتحادیه بین‌المللی خاک پنجم دسامبر را روز جهانی خاک نامگذاری کرده و امسال با شعار «توقف شور شدن خاک، تقویت باردهی خاک» نسبت به آگاهی دادن برای حفاظت از خاک اقدام کرده است.

 خاک یکی از پیچیده‌ترین اکوسیستم‌های موجود در طبیعت و یکی از متنوع‌ترین سکونت‌گاه‌های روی کره زمین است. خاک میزبان و در بردارنده یک‌چهارم تنوع زیستی موجود روی کره‌زمین است. تخمین زده شده که حدود ۹۰ درصد موجودات زنده، بخشی از چرخه حیات خود را در خاک می گذرانند، بنابراین حفاظت از آن از اهمیت زیادی برخوردار است.

همانطوری که می دانید خاک در بر گیرنده ترکیبی از ارگانیسم‌های مختلفی است که با یکدیگر تعامل داشته و در چرخه‌های جهانی که ضامن تداوم حیات روی کره زمین هستند،‌ نقش‌آفرینی می‌کنند. در هیچ جایی از طبیعت، گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی به مانند خاک به صورت در هم فشرده وجود ندارند. یک گرم خاک حاوی میلیون‌ها موجود زنده و چندین هزار گونه باکتری است. با این حال، این تنوع زیستی از آنجا که زیر زمین قرار داشته و در برابر چشمان آدمی نیست، کمتر شناخته‌شده است.

 برای درک اهمیت حفاظت از خاک باید گفت که برای تشکیل یک سانتی‌متر خاک در کره زمین به طور متوسط به ۴۰۰ سال زمان نیاز است که در ایران با توجه به فرسایش هشت برابری استاندارد، این زمان ۸۰۰ سال برآورد شده، بنابراین باید توجه مردمی که در ایران زندگی می‌کنند، دولت و حاکمیت به خاکشان به طور متوسط دو برابر متوسط توجه جهانی باشد.

 خاک همچنین به عنوان منبع طبیعی، سرمایه ملی و بستر حیات، نقش اساسی در استقرار و رشد جوامع بشری و نیز سایر مخلوقات دارد و در واقع بخشی از زنجیره غذایی انسان و سایر حیوانات از خاک می باشد به همین دلیل هرگونه آلودگی موجود در خاک می تواند در طی زنجیره غذایی، به سطوح بالاتر انتقال یافته و در نهایت در انسان تمرکز یابد.
 با توجه به این که روند فرسایش خاک، شور شدن تدریجی آن، کوچک شدن اراضی کشاورزی و آلودگی خاک از جمله مواردی است که خاک را به عنوان بستر رشد گیاه و تولید محصولات کشاورزی تهدید می‌کند لذا وظیفه تک‌تک ماست که از این سرمایه ارزشمند در برابر تهدیدات محافظت کنیم.

 همانطوری که می دانید سال ۲۰۱۵ با پیام “خاک سالم برای زندگی سالم” از سوی سازمان ملل متحد به عنوان سال بین‌المللی خاک اعلام شده است. اختصاص دادن یک سال به این پدیده طبیعت، نشان از ارزشمند بودن آن دارد. ما همه می دانیم که خاک‌های جهان به دلیل توسعه شهرها، جنگل‌زدایی، شیوه‌های مدیریت و کاربری ناپایدار سرزمین، آلودگی، چرای مفرط و پدیده تغییر آب و هوا در معرض خطر نابودی قرار دارند و مادامی که خاک‌ها در خطر باشند زندگی سالم نیز نمی‌تواند مفهوم چندانی داشته باشد.